Yazıya başlamadan önce kısa bir uyarı yapmak istiyorum.

Yatırım ihtimaller üzerinden yapılır. Hiç kimsenin geleceği kesin bir şekilde görme imkanı yoktur. Bir yatırımcı geleceği “görmeye” çalışıyorsa, aslında elinin tersini görmüş demektir. Bireysel yatırımcının yapması gereken şey; geçmiş ve güncel verileri doğru okuyup bunun üzerine beklenti oluşturmaktır. Bu yazıda paylaştığım göstergeler ve bilgiler, asla kesin sonuçlar vadetmez.

Piyasalarda teknik/temel analizi bilmek değil, paranın nereye aktığını takip edebilmek çok daha isabetli kararlar getirir.

ÖĞRENMEMİZ GEREKEN 2 TEMEL TERİM

Risk-on: Yatırımcıların geleceğe daha iyimser baktığı dönemdir. Para; hisse, kripto, gelişen ülke varlıkları gibi daha riskli alanlara kayar.

Risk-off: Korku, belirsizlik ve stresin yükseldiği dönemdir. Para; dolar, tahvil, altın gibi güvenli limanlarda toplanır.

Dipnot: Boğa piyasası çoğu zaman yeni para yaratıldığı için değil, para göç ettiği için başlar.

PARAYI HAREKTLENDİREN ŞEY NEDİR?

Basit düşünelim: Merkez Bankalarının uyguladığı para politikası, arabanın direksiyonudur. Direksiyon hangi yöne çevrilirse, para akışı oraya doğru yön değiştirir. Ekonomide belirli döngüler vardır ve bu döngülerin hepsi aynı hikayenin farklı sahneleridir:

• Genişleme
• Tepe (Yavaşlama)
• Daralma
• Dip

Bu döngüler doğru yorumlandığında, paranın hangi varlık sınıflarına kayabileceğine dair önemli ipuçları verir.

MERKEZ BANKASI NEYE GÖRE DİREKSİYONU ÇEVİRİR?

Bunun tek bir cevabı yok; birden fazla faktör aynı anda devrededir.

Bireylerin tüketim alışkanlıklarından tutun, maliyet baskılarına kadar birçok unsur enflasyon oluşturabilir. Enflasyon yükseldiğinde, uzun vadede fiyatlar istikrarsız hale gelir. Bu noktada Merkez Bankası hemen devreye girer.

Eğer müdahale edilmezse:

• gelir eşitsizliği artar,
• üretim kaynakları verimsizleşir,
• tüketim kontrolsüz büyür.

Aslında ekonomi, ince bir ipin üzerinde yürümek gibidir.

Bu yüzden bireysel yatırımcı “hikayeyi” takip etmeli, geçmiş dönemleri ve güncel durumu analiz ederek bir sonraki dönem için beklenti oluşturmalıdır. Açıklanan veriler, oluşturduğun beklentiyi doğrulamak veya düzeltmek için rehberdir.

BİREYSEL YATIRIMCI NE TAKİP ETMELİ?

Bireysel yatırımcı için bazı göstergeler temeldir. Bu göstergeler paranın yönü hakkında en net sinyalleri verir:

• Global Likidite
• DXY
• Faiz
• Risk İştahı

GLOBAL LİKİDİTE

Birden fazla ölçüm yöntemi olsa da temelde Merkez Bankalarının M2 verisi üzerinden takip edilir.

M2; ekonomideki nakit para, vadesiz mevduatlar, çekler ve kısa vadeli mevduatların toplamıdır.

Yani M2, serbest dolaşıma hazır likit para anlamına gelir. Bu para, hızlı şekilde başka bir enstrümana akabilir.

Aşağıdaki grafikte de görebileceğin gibi, Bitcoin ile Global M2 birbirine oldukça benzer hareket eder.

Boğa Piyasası Nasıl Başlar? yazımda bu ilişkiyi detaylı anlattım.

Global M2 artıyorsa, riskli yatırım araçlarına para giriş ihtimali kuvvetlenebilir. Bu nedenle paranın yönünü anlamak isteyen herkesin bakması gereken ilk göstergelerden biridir.

DXY, ABD dolarının altı majör para birimine karşı değerini ölçen bir endekstir:

%57,6 EUR, %13,6 JPY, %11,9 GBP, %9,1 CAD, %4,2 SEK, %3,6 CHF.

Bu endeks bize hem doların gücünü hem de küresel para politikasının sıkılık/gevşeklik derecesini dolaylı olarak gösterir.

Grafikte işaretlediğim 100 seviyesi kritik bir referans noktasıdır:

• DXY 100’ün üzerindeyse: Dolar değerli → risk iştahı düşer, riskli varlıklardan para çıkar.
• DXY 100’ün altındaysa: Dolar zayıf → risk iştahı artar, riskli varlıklara para girebilir.

Faiz, paranın alternatif getirisidir.

Risk almak istemeyen biri, riskli bir yatırım yapmak yerine parasını faizde değerlendirerek getiri sağlamak isteyebilir. Ancak bazı dönemlerde faiz bu tercihi desteklemez. Burada önemli olan, reel ve nominal faiz arasındaki farkı unutmamaktır.

• Yüksek faiz, risk iştahını baskılar → para nakde döner.
• Düşük faiz, sermayeyi riskli varlıklara yönlendirir.

Faiz kararları, ekonominin gidişatına göre belirlenir.

Enflasyon, işsizlik gibi veriler çok dikkatle takip edilmelidir çünkü bu veriler bir sonraki açıklanacak politikanın ön habercisidir.

Özetle; para akışını anlamak için burada anlattığım temel göstergelere bakarak büyük resim oluşturabilirsiniz. Ekonomi bir zincirdir; her parça bir diğerine bağlıdır. Bu nedenle “tek bir gösterge” asla yeterli değildir.